Spoedwet energietransitie

Is spoedwet energietransitie nodig om netcongestie te voorkomen?

Potentiële oplossingen

Hoe draag je er als ingenieur of consultant binnen de grond-, weg- en waterbouw of als gemeente aan bij dat netcongestie een halt wordt toegeroepen? Wat is het handelingsperspectief? En: is er een spoedwet energietransitie nodig om verdere congestie te voorkomen? Daarover bogen de elf deelnemers van de ConsulTable op 29 september jl. het hoofd. Zij deelden hun kennis en ervaringen en gingen in op potentiële oplossingen. Laurens Kalwij, Business Development Manager bij Prommenz, en Wim van den Berg, groepsleider duurzame mobiliteit en ruimte bij Witteveen + Bos, delen hun bevindingen.

Netcongestie bestaat alleen op papier

“Het elektriciteitsnetwerk in Nederland is zo ingericht dat het een heel hoge betrouwbaarheid heeft”, weet Laurens. “Dat is mede gerealiseerd door alle bedrijven een aansluiting te geven waarmee ze altijd aan hun piekvermogen kunnen voldoen. Alleen: dat piekvermogen is slechts incidenteel nodig. En het gebeurt al helemaal zelden dat alle bedrijven er op eenzelfde tijdstip aanspraak op maken. Die heel hoge vraag naar energie is dus feitelijk een theoretisch verhaal. En daarmee bestaat netcongestie voor de levering van energie eigenlijk alleen op papier. Voor bestaande bedrijven heeft deze papieren werkelijkheid vooralsnog geen directe gevolgen, maar nieuwe bedrijven of woonwijken hebben wel degelijk een probleem.”   

Lokale oplossingen voor landelijk probleem

Als het zo lastig is om een aansluiting te krijgen op het landelijke energienetwerk, is het dan niet beter om plaatselijk een oplossing te zoeken? Ja, vinden de deelnemers aan de ConsulTable. Laurens vertelt: “In het rapport Stroomversnelling worden de twaalf meest belovende oplossingsrichtingen benoemd om congestie te bedwingen: lokaal oplossen is een van de opties. In de praktijk zie je dat bijvoorbeeld al gebeuren bij nieuwe woonwijken. Daar worden steeds vaker grote batterijen geplaatst om zonne-energie op te vangen, in plaats van terug te leveren aan het net.”
“Ook in de ruimtelijke ordening zijn oplossingen te vinden”, vult Wim aan, “door bijvoorbeeld ijsbanen en zwembaden naast elkaar te plaatsen. Dat is een nieuwe manier van denken, waardoor je lokaal zorgt voor optimalisatie van het energieverbruik.”

Congestiemanagement schept ruimte op papier

“Je ziet ook dat de netbeheerder grote bedrijven vraagt om aan congestiemanagement te doen”, aldus Laurens. “Met de niet verbruikte energie kan de netbeheerder dan op papier ruimte scheppen voor andere bedrijven. Dat kan wel betekenen dat als dat bedrijf na verloop van tijd wil uitbreiden en alsnog aanspraak wil maken op de piekbelasting, dat niet meer kan. Er zijn daarom veel bedrijven die hieraan niet willen meewerken. De kans bestaat echter dat de netbeheerder ze er uiteindelijk toe dwingt.”

Wim ziet congestiemanagement ook als optie om zelf aan het roer te blijven: “Als bedrijven hun energieverbruik inzichtelijk hebben, kunnen ze in een samenwerkingsverband hun verbruik en aansluiting optimaliseren. Het meldpunt netcongestie kan daarbij bijvoorbeeld richting geven. Die samenwerking brengt wel een bepaalde mate van inflexibiliteit met zich mee, maar wellicht voorkomen we zo wel dat bedrijven worden verplicht om op piektijden minder stroom af te nemen.”

Energietransitie verandert sneller dan we aankunnen

De energietransitie vraagt om enorme aanpassingen. Liander zet alles op alles om het energienet uit te breiden en te verzwaren. “Ze doen hun uiterste best en geven aan de klus in 2050 te hebben geklaard,” aldus Laurens, “maar dat duurt veel te lang. Door toenemende elektrificatie hebben we in 2050 naar verwachting vijf keer zoveel elektriciteit nodig als nu. Het probleem wordt dus alleen maar groter: dat los je niet zomaar op. Er moet echt wat gebeuren.” Wim beaamt dat, maar brengt enige nuance aan: “Koplopers denken soms: het mag allemaal wel sneller. Maar niet iedereen is klaar voor de energietransitie. Laten we daarom vooral samen goede voorbeelden creëren, zodat ook zij als vanzelf worden meegetrokken.”

Spoedwet energietransitie

Zou er dan misschien ook spoedwet energietransitie moeten komen om verdere congestie te voorkomen? Dat betwijfelen Wim en Laurens. “Het wordt wel tijd dat de urgentie van de situatie tot iedereen doordringt”, vindt Laurens. “Feitelijk zit Nederland op slot. We hebben een serieus probleem.”  Wim: “Toch zie ik in plaats van een spoedwet liever dat iemand vanuit de overheid op de barricaden klimt. Dat iemand het verhaal vertelt, de urgentie duidelijk maakt en aangeeft: deze kant moeten we op. Hopelijk brengt de Kamerbrief die in juni van dit jaar is verstuurd het proces in elk geval in een stroomversnelling.”

“Ik zie dit echt als een gezamenlijk probleem”, sluit Laurens het gesprek af. “We moeten dit als netbeheerder, bedrijven, gemeenten en overheid sámen aanpakken. Het is onmogelijk dat één partij dit alleen oplost. Daarbij geven de twaalf meest effectieve oplossingen in elk geval houvast om netcongestie nu en in de toekomst het hoofd te bieden.”