Beroepsziekten

De blinde vlek in veel organisaties in de civiele sector

Helaas weet Henri Willems (zie foto) heel goed wat dit voor hem betekent. Henri is ruim 13 jaar lasser geweest van beroep. Hij laste in een besloten ruimte zonder afzuigsysteem opslagtanks in elkaar. De mondkapjes die hij van zijn werkgever kreeg, waren bedoeld voor stof en niet voor giftige lasdampen. Vanaf zijn 37e belande hij steeds vaker in het ziekenhuis met benauwdheidsklachten en longontstekingen. Hij is nu 40 en voor 100% afgekeurd. 

€ 1,1 miljoen van de arbeids-gerelateerde zorguitgaven wordt veroorzaakt door gevaarlijke stoffen of omgevingsfactoren op het werk. Belangrijkste reden: onwetendheid van zowel werkgever als werknemer. 

Beroepsziekten worden soms pas jaren later zichtbaar en dan is de klok niet meer terug te draaien. Ook in het geval van Henri was er een longarts die toevallig naar zijn beroep vroeg en het verband legde. 

Sterker nog: Jaarlijks overlijden circa 3.000 mensen in Nederland als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen bij het uitoefenen van het werk. Ter vergelijking: in het verkeer overlijden jaarlijks minder dan 700 mensen. 

Hoog tijd voor de ConsulTable om zich eens in dit onderwerp te verdiepen. De cijfers liegen er niet om: slechts 25% van de bedrijven heeft de meest voor de hand liggende (deels verplichte) maatregelen ingevoerd om beroepsziekten te voorkomen, zijnde: een risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E), contract arbodienstverlening, bedrijfshulpverleners (BHV-ers) en een preventiemedewerker. Als elk bedrijf dit zou doorvoeren, wordt er al een hoop leed voorkomen. 

Er is een vergewisplicht voor opdrachtgevers: Ze moeten de partijen in de keten ervan vergewissen welke veiligheid en gezondheidsrisico’s ze zien. Staatsblad nummer 495 uit 2016 geeft handvaten hiervoor. 

Hoe ver gaat de ‘vergewisplicht’ van de opdrachtgever? De Inspecteur SZW doet geen uitspraak. De gemeente Rotterdam vertaalt dit in veel controleren en in de gaten houden, bijvoorbeeld door het houden van Safety Walks. De aannemer blijft zelf wel verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn eigen medewerkers.

Rijksopdrachtgevers voelen hun verantwoordelijkheid en nemen initiatieven om gezond en veilig te werken. Middels specifiek onderzoek naar situaties (chroom-6) stellen ze daar ook kaders en protocollen voor op.

De ConsulTable constateert dat bewustzijn en cultuur zeer belangrijk zijn bij het voorkomen van ongelukken en beroepsziekten. Er staat vaak veel druk op de planning. Daarnaast wordt een Veiligheid & Gezondheid plan gemaakt omdat het moet en niet omdat men zelf het belang ervan inziet.

Veiligheid ontstaat niet door regels of procedures, maar door het handelen van mensen

Laten we een voorbeeld nemen aan de chemische industrie. In tegenstelling tot de bouw heerst er in de chemische industrie een cultuur van strenge controle op de naleving van de veiligheidsprotocollen. Je krijgt als werknemer meteen een berisping als je een te groot risico neemt.  Als je bij DSM als medewerker geen enkele persoonlijke tekortkoming meldt, is dat niet goed. Fouten toegeven is onderdeel van de cultuur.

In plaats van veiligheid als kostenpost te zien, kun je het ook omdraaien: Hoe veiliger, hoe productiever. Daarmee verbind je de nadelen aan de voordelen en frame je veiligheid en gezondheid in een kader van prestatieoptimalisatie. Er moet iets te winnen zijn. Dus slimmer doen en daarmee veiliger.

Er zijn succesvolle voorbeelden van: 

• Brandweer: schoon is het nieuwe stoer. 
• Voor een project in de woningbouw had de opdrachtgever bedacht dat er aan het eind van de dag foto’s gemaakt moeten worden, zodat je later goed kunt terugvinden waar de kabels en leidingen lopen. Het neveneffect hiervan was, dat de bouwvakkers eerst de boel opruimden, voor ze het op de foto zetten. Een opgeruimde werkplaats leidt tot meer veiligheid en een hogere kwaliteit van het werk. 

Kortom, aandacht voor veiligheid en gezondheid op het werk leidt tot minder verzuim, hogere kwaliteit van het werk en gelukkiger medewerkers.

Meer informatie over de gevolgen en het voorkomen van beroepsziekten is te vinden op: http://opgelucht.nl.