Kademuren

Wat hebben Utrechtse stadsingenieurs geleerd van het kademurenproject?

ConsulTable, een tafel van civiele ingenieurs uit zowel de publieke als de private sector, verdiepte zich in het wal- en kluismurenproject in de Utrechtse binnenstad. Dit zijn de belangrijkste tips van Utrechtse stadsingenieurs die hebben gewerkt aan het kademurenproject (in willekeurige volgorde):

Vertrouw niet op het blote oog
Er is nu veel meer bekend over de staat van de werven dan wat ze met het blote oog in 2008 konden zien. Met het blote oog zie je niet alles, je kan niet in de grond kijken. Hoe meer tijd je vooraf besteedt aan goed onderzoek, hoe meer ellende je achteraf bespaart. Met name het beschikbaar hebben van de juiste informatie in de ondergrond helpt om een reële planning te maken, maar je kunt niet alles voorzien dus neem hiervoor een risicovoorziening op in tijd en geld. 

Gebruik lokale expertise van het gemeentelijke ingenieursbureau
Leg onvoorziene omstandigheden niet bij de aannemers neer. De meeste lokale expertise zit bij de gemeente en niet bij de markt. Het gemeentelijke ingenieursbureau kent de stad en de constructies het best en kan daar in samenspraak met de aannemer locatie specifieke constructies voor bedenken zoals de palenwand waarbij de constructie weggeboord wordt zonder “minimale” verplaatsingen te veroorzaken in de omgeving. Een constructie die Utrecht eerder had toegepast in de Biltse Grift.

Innovatie vereist schaalgrootte
Let op de schaalgrote van het project. Kies deze zorgvuldig, zodat het voor een marktpartij uit kan om te innoveren. Zoals het speciaal voor het werk laten ontwikkelen van een hijskraanschip (zie foto) of een andere methode voor het verstevigen van de kades. Utrecht heeft het werk in soort en locatie middels raamovereenkomsten per aannemer gegund. Zo is er 1 aannemer voor de Oudegracht, en 1 aannemer voor de Nieuwegracht, voor deze locaties is dat een slimme zet geweest er was en is een goede samenwerking tussen de partijen. 

Omgevingsmanagement is onmisbaar
Besteedt veel aandacht aan omgevingsmanagement. De complexiteit is erg groot doordat je in de binnenstad zit. De waarde die de omgeving hecht aan bomen is door iedereen in het begin onderschat, nu heeft het de volle aandacht en zijn uitvoeringsmethoden daarop aangepast. Dit heeft prijs consequenties (duurder).

Vrachtvervoer over water vaak enige manier
Als gemeente moet je voorzieningen treffen voor opslag en overslag. Maar bijna alle grond in de binnenstad is uitgegeven. Dus er is een hub buiten de stad gecreëerd. Daardoor heb je meer vervoersbewegingen over het water. Vervoer over water is de enige manier aangezien de wegen boven de werfkelders een as-last beperking kennen van 2 ton, ongeschikt voor bouwverkeer. 

Voorkom herhaling slijtage kademuren
Probeer na de herstelwerkzaamheden ook slimmer gebruik te maken van de grachten en de waterinfrastructuur. Bijvoorbeeld door vrachtverkeer te weren uit de binnensteden is er minder vaak onderhoud nodig wat op de lange termijn kosten bespaard. Op dit moment lopen er verschillende initiatieven om binnenstedelijke logistiek via water mogelijk te maken. Vaak in combinatie met overslag hubs aan de randen van de steden. Zoals bijvoorbeeld Trekschuit 2.0, City Hub of de Bierboot. 

Over het Utrechtse kademurenproject

De Utrechtse werven vormen het bruisende middelpunt van de stad. Ze dateren uit de middeleeuwen en hadden toen de functie van haven. De werven zijn de ziel van de stad, maar ook kwetsbaar. Uit inspectie in 2008 blijken de houten onderdelen (fundering en onderloopsheidsscherm) van de walmuren op veel plekken aangetast te zijn. Ook is de fundering op staal van de kluismuren op veel plaatsen onvoldoende. 

Begin jaren ‘80 zijn de grachten tijdelijk drooggelegd om een rioolstelsel aan te brengen. De houten funderingspalen kunnen daar slecht tegen. Hiermee is het probleem met de zwakke fundering van de wal- en kluismuren mede verergert. Er zijn in meerdere historische binnensteden in Nederland riolen in de grachten aangelegd, dus Utrecht staat hierin niet alleen. Ook ten gevolge van klimaatverandering fluctueren de grondwaterstanden in historische binnensteden soms zo erg dat houten funderingen tijdelijk droog komen te staan.

Meer informatie over het project:
www.utrecht.nl/wonen-en-leven/bouwen/bouwprojecten/herstel-werven/