Groen Utrecht

Utrecht: actief op weg naar een natuurinclusieve stad

Steden vergroenen

De deelnemers van de ConsulTable kwamen dit keer bijeen in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam, waar zij ook de tentoonstelling Nationaal Park Rotterdam bezochten. Deze tentoonstelling beoogt bewoners bewust te maken van natuur in hun stad, te inspireren en het publieke debat te starten. Het vormde een mooi uitgangspunt voor een gesprek. Want hoe lever je als ambtenaar bij een lokale of landelijke overheidsinstantie, of als ingenieur of consultant, een bijdrage aan het vergroenen van steden om de klimaat- en milieuproblematiek aan te pakken? Daarop ging Floris in tijdens zijn presentatie aan de deelnemers, die hij samen gaf met zijn collega Anne Nijs, adviseur groen en stadsnatuur.

Goed voor gezondheid en milieu

“Natuur is goed voor mensen”, weet Floris. “Het stimuleert om te bewegen en ontspannen en daarnaast blijkt uit onderzoek dat mensen die zicht hebben op groen sneller beter zijn en minder psychische klachten hebben. Tegelijkertijd hebben we te maken met de opwarming van de aarde en de afname van biodiversiteit. Daar willen we als gemeente Utrecht echt onze verantwoordelijkheid in nemen. Het zijn allemaal redenen om actief te werken aan een natuur inclusieve stad.
De komende jaren zullen we tienduizenden nieuwe woningen moeten realiseren. Onze ambitie is om dit gelijk op te laten gaan met de vergroening van onze stad. We zijn dit aan het uitwerken. De beschikbare ruimte in de stad is beperkt, dus is het zaak om in alle ontwikkelingen ruimte te maken voor planten en dieren, bijvoorbeeld met groene daken of nestkasten voor vogels en vleermuizen.”

Beter en toegankelijker groen

“We vinden dat alle inwoners recht hebben op beter én beter toegankelijk groen, binnen een beperkte afstand van hun woning. In de stad zelf en in de cirkel daaromheen moeten groen en biodiversiteit meer ruimte krijgen. De Groene Schaalsprong noemen we dat. We kijken anders naar de omgeving. We maaien bijvoorbeeld minder vaak, waardoor andere dieren en planten leefruimte krijgen. We vervangen parkeerplaatsen door groen. Of maken van een 50 kilometerweg een 30 kilometerweg: die mag smaller zijn, waardoor we ruimte creëren voor groen.”
Bekijk deze animatie om te zien hoe zo’n ontwikkeling eruit kan zien. NB. Dit is geen concreet plan!

Kabels en leidingen

Helemaal zonder slag of stoot gaat deze transitie naar een natuurinclusieve stad niet. Floris: “De kabels en leidingen in de grond zijn een uitdaging. Als ergens leidingen liggen, kan je natuurlijk niet zomaar een boom planten. Daarom proberen we ingrepen nu zoveel mogelijk te combineren. Moeten er kabels worden vervangen? Dan gaan we meteen aan de slag met groen.”

Inwoners betrekken

Maar hoe zorg je voor draagvlak voor deze ontwikkelingen binnen de stad? “We werken veel samen met Utrecht Natuurlijk. Zij betrekken inwoners echt bij dit proces. Via hen kunnen bewoners bijvoorbeeld een eigen stukje grond beheren. Ze halen ook tegels weg langs gevels, zodat er ruimte is voor planten. En ze stimuleren groene daken.
“Het feit dat wij als allereerste gemeente wereldwijd sedumdaken op onze bushokjes legden, was ook voor bewoners zelf een enorme boost. Het is relatief een simpele maatregel, maar het was een hit online en heeft veel in beweging gezet. Hetzelfde geldt voor de visdeurbel. Als mensen via de onderwatercamera zien dat er veel vissen wachten voor de sluis, kunnen ze op de bel drukken. De sluiswachter opent dan de sluis, zodat de vissen verder kunnen en zich kunnen voortplanten. Het zijn initiatieven die mensen aan het nadenken zetten: over de natuur, het leven in de grachten en over het verschil dat zij zelf kunnen maken.”

Kaders schetsen

“Voor grotere projectontwikkelingen binnen Utrecht schetsen wij als gemeente natuurlijk vaak zelf het kader. Veel ligt al vast in onze beleidsregels. We geven aan wat onze wensen en ambities zijn en wijzen projectontwikkelaars op de voordelen van groen in hun projecten. Het heeft een positief effect op de wijk en de mensen, én op de huizenprijs. We willen daarom dat groen al in een vroeg stadium wordt meegenomen in de plannen, zodat het de aandacht krijgt die nodig is. Bij tenders kunnen we zelf de regels stellen en bijvoorbeeld eisen dat elke woning een vogel- of vleermuiskast krijgt.”

Specifieke flora of fauna stimuleren

Als gemeenten of ingenieursbureaus biodiversiteit en natuur willen integreren in de stadsontwikkeling, kunnen ze sinds begin december teruggrijpen op de infobladen die gemeente Utrecht heeft laten opstellen voor een aantal doelsoorten. Floris: “Aan de hand van deze infobladen kan je nagaan welke maatregelen je moet treffen om specifieke soorten in de stad te krijgen. En het mooie daarbij is, dat andere soorten daar weer op meeliften. Met ons soortenbeleid voorkomen we dat bepaalde planten of dieren verdwijnen. Sterker nog: we zorgen dat ze in aantal toenemen.”

Creatieve oplossingen

“We zijn superactief op dit vlak en zetten ons als gemeente in tijdens nationale en internationale lobby’s en netwerken om er meer aandacht voor te vragen en het belang naar voren te brengen”, meldt Floris. “Ik zie de toekomst van de stad dan ook positief tegemoet. Binnen steden zie je dat er steeds meer aandacht is voor natuur en biodiversiteit, juist omdat het zoveel voordelen heeft voor dier en mens. Er komen ook steeds meer creatieve oplossingen. Utrecht zet grote stappen, maar dat gaat niet vanzelf. Het college en de raad moeten ambities op dit vlak hebben en die omzetten in beleid. En dat doen we. In het belang van onze inwoners.”